Energietarieven bestaan naast leveringstarieven ook uit netbeheerderskosten en overheidsheffingen of belastingen. Met de tijdelijk btw-verlaging van 21% naar 9% op energie in 2022, bestaat het energietarief voor zowel gas als stroom voor ongeveer 40% uit leveringskosten, 40% uit overheidsheffingen en 20% uit netbeheerksoten. Met de standaard btw van 21% beslaan de overheidsheffingen net het grootste deel van de kosten (44%).
De energiekosten zijn in 2022 in rap tempo gestegen. Dat is zo hard gegaan dat de overheid heeft besloten in te grijpen. De eerste maatregel tegen de extreme prijsstijgingen is de btw-verlaging geweest. Het btw-tarief op energie is verlaagd van 21% naar 9%. Daarbij is weliswaar meerdere keren herhaald dat het slechts om een tijdelijke maatregel gaat. De kans is daarom groot dat deze verlaging niet permanent is, hoewel de overheid sterk profiteert van de stijgende energieprijzen. Stijgende energieprijzen betekenen namelijk ook hogere inkomsten vanuit overheidsheffingen op energie.
Voor veel huishoudens en mkb’ers was de btw-verlaging lang niet genoeg. Het begrip ‘energiearmoede’ deed zijn intrede. De overheid heeft daarop besloten per 1 januari 2023 een prijsplafond in te voeren voor energieprijzen.
Om huishoudens die acuut in de problemen zijn gekomen tegemoet te komen, werd in de maanden november en december 2022 de zogenaamde energiecompensatie aan iedereen uitgekeerd. Deze bestond uit een vast bedrag van €190 per aansluiting. Hoe dit bedrag werd verrekend is per energieleverancier verschillend. De meeste energieleveranciers hebben ervoor gekozen het bedrag te verrekenen met eventueel openstaande bedragen of de komende termijnbedragen. Per 1 januari stopt de energiecompensatie en begint het prijsplafond.
Het prijsplafond houdt in dat energie niet duurder mag zijn voor consumenten dan afgesproken. Het prijsplafond is vastgezet op € 1,45 per kuub tot een verbruik van 1.200 kuub voor gas en op € 0,40 per kWh tot een verbruik van 2.900 kWh voor stroom. Voor verbruiken die boven deze maxima uitstijgen wordt de volle pond betaald. Er wordt nagedacht over alternatieve compensatie voor huishoudens die gebruik maken van bijvoorbeeld elektrisch koken of een warmtepomp. Deze huishoudens houden er namelijk een hoger stroomverbruik op na, maar het gasverbruik ligt een stuk lager. Een mogelijkheid zou kunnen zijn de twee inwisselbaar te maken. Gebruik je nauwelijks gas? Dan kan het maximaal verbruik voor stroom verhoogd worden.
Aangezien de energieprijzen ook aan het einde van 2021 al extreem hoog waren, is de kans groot dat ook het prijsplafond van tijdelijke aard is. Er is immers al aangegeven door de overheid dat zij niet alle klappen (van de energietransitie) op kan vangen. De kans bestaat wel dat er weer een toeslag in het leven geroepen wordt voor minima, zodat zij enigszins ontzien kunnen worden. Wij houden de ontwikkelingen scherp in de gaten en berichten daar geregeld over.